Trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang phát triển mạnh mẽ, công nghệ Trí tuệ Nhân tạo (AI) đã trở thành yếu tố quan trọng mà tất cả các ngành nghề đều quan tâm. Từ năm 2022 trở đi, AI đã được xem là một trong những ngành công nghệ hàng đầu, góp phần giúp con người giải quyết nhiều vấn đề trong cuộc sống...
Cùng Trạm Tri Thức tìm hiểu công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) là gì? Và tất tần tật những điều liên quan đến công nghệ được đánh giá là sẽ thay đổi tương lai của nhân loại này!
Trí tuệ nhân tạo (AI) là gì?
Trí tuệ nhân tạo (hay còn gọi là AI, từ viết tắt của Artifical Intelligence) là một công nghệ mô phỏng quá trình suy nghĩ và học tập của con người cho máy móc, đặc biệt là các hệ thống máy tính.
Công nghệ này bao gồm các quá trình như học tập (thu thập thông tin và các quy tắc sử dụng thông tin), lập luận (sử dụng quy tắc để đưa ra kết luận gần đúng hoặc xác định) và khả năng tự sửa lỗi. Có nhiều ứng dụng đặc biệt của AI như hệ thống chuyên gia, nhận dạng giọng nói và thị giác máy tính (nhận diện khuôn mặt, đồ vật hoặc chữ viết).
Khái niệm về công nghệ AI được đưa ra lần đầu bởi John McCarthy, một nhà khoa học máy tính người Mỹ, tại hội nghị The Dartmouth vào năm 1956. Ngày nay, AI là một thuật ngữ rộng bao gồm mọi thứ từ tự động hóa robot đến người máy thực tế.
Công nghệ AI gần đây đã trở nên phổ biến và thu hút sự quan tâm rất nhiều nhờ Big Data. Doanh nghiệp đã nhận thức được tầm quan trọng của dữ liệu cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ phần cứng, cho phép xử lý công nghệ AI với tốc độ nhanh hơn bao giờ hết.
4 loại công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) chính hiện nay
Công nghệ Trí tuệ Nhân tạo (AI) được chia thành 4 lĩnh vực chính:
- Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo phản ứng (Reactive Machine)
Lĩnh vực này cho phép AI phân tích hoạt động của chính nó và đối thủ, dựa trên thông tin thu thập, nhằm đề xuất các giải pháp tối ưu.
- Công nghệ Trí tuệ nhân tạo với bộ nhớ hạn chế
Trong loại AI này, nó sử dụng các trường hợp nghiên cứu trước đây và đưa ra những giải pháp cho tương lai. Một số ví dụ cụ thể có thể thấy trong các thiết bị hiện đại như máy bay không người lái, tàu ngầm...
Trí tuệ Nhân tạo trong lĩnh vực này có khả năng dự đoán và xử lý tình huống một cách nhạy bén dựa trên môi trường xung quanh.
- Trí tuệ nhân tạo lý thuyết
Lĩnh vực này tương đương với việc AI có khả năng tự học và tự đưa ra giải pháp, sau đó áp dụng những gì đã học để thực thi một cách cụ thể. Tuy nhiên, hiện tại, việc thực hiện công nghệ này vẫn còn gặp nhiều khó khăn.
- Tự nhận thức
Trong công nghệ AI này, nó có khả năng tự nhận thức như con người, có cảm xúc và hiểu được trạng thái biểu cảm của những người xung quanh.
Lợi ích và mặt trái của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI)
- Lợi ích của ứng dụng công nghệ AI
Công nghệ Trí tuệ Nhân tạo (AI) không chỉ đơn thuần là một phần mềm máy tính, mà nó còn chứa đựng rất nhiều tri thức của con người.
Mạng lưới thần kinh nhân tạo của công nghệ này đang phát triển nhanh chóng với khả năng học tập sâu. AI có khả năng xử lý lượng dữ liệu lớn nhanh hơn và đưa ra dự đoán chính xác hơn con người.
Khối lượng dữ liệu khổng lồ được tạo ra hàng ngày đòi hỏi nhiều công sức từ các nhà nghiên cứu. AI sử dụng học máy để thu thập và chuyển đổi nhanh chóng dữ liệu đó thành thông tin có thể sử dụng.
Nó giúp giảm bớt sức lao động, tạo ra những bài viết nhanh chóng, tạo ra âm thanh, hình ảnh chân thực, lập trình siêu đẳng, lập kế hoạch, phân tích dữ liệu,... Nó không còn chỉ là con robot làm việc chân tay theo lập trình mà còn có thể đưa ra những câu trả lời có cảm xúc của con người.
Ngoài ra, Công nghệ AI có thể phát hiện và ngăn chặn những rủi ro, nguy hiểm tiềm ẩn mà con người khó có thể nhận biết, chẳng hạn như dự báo thời tiết, phát hiện dấu hiệu sóng thần, động đất, núi lửa, cũng như khám phá những khó khăn trong quá trình sản xuất, kinh doanh...
Với khả năng vượt qua rào cản ngôn ngữ, đây là một trong những trở ngại lớn nhất trong giao tiếp từ những năm 1980, công nghệ Trí tuệ Nhân tạo đã giúp con người ở các quốc gia khác nhau gần kề nhau hơn. Chúng tạo cơ hội cho con người học tập và làm việc trên khắp thế giới.
Ứng dụng Trí tuệ Nhân tạo trong việc cá nhân hóa giúp chúng ta tạo ra các sản phẩm hoặc đưa ra các giải pháp phù hợp cho từng đối tượng riêng biệt, dựa trên khả năng nó tìm hiểu về đối tượng mà nó phục vụ.
- Nhược điểm và mặt trái của công nghệ AI
Robot được trang bị công nghệ AI đầu tiên được công nhận là công dân trên thế giới là con robot mang tên Sophia, được phát triển bởi một công ty tại Mỹ và ra mắt vào năm 2015. Mục đích của việc tạo ra Sophia là để giúp con người trong các lĩnh vực như dịch vụ y tế, giáo dục...
Chúng ta có thể đã từng nghĩ, nếu một ngày nào đó công nghệ AI tiến sâu vào cuộc sống của chúng ta và trở thành ngang hàng với con người. Tuy nhiên, chúng được tạo ra thông minh hơn chúng ta, có khả năng tính toán và xử lý vượt trội, hầu như không mắc sai sót.
Một con robot trang bị công nghệ AI có thể làm việc không biết mệt, không cần nghỉ ngơi, không gặp bệnh tật hay đau ốm, không cần sự quan tâm và hỗ trợ từ con người. Đặc biệt, AI đó vẫn tiếp tục tự học và không ngừng cải tiến trí tuệ của nhân loại.
Nếu các robot với công nghệ AI có thể thay thế con người trong công việc, thì điều đó sẽ tạo ra những hệ quả như thế nào?
Trong những năm gần đây, việc ứng dụng Trí tuệ Nhân tạo vào vũ khí đã gây ra nhiều tranh cãi. Những phát minh này có thể ảnh hưởng đến an ninh toàn cầu.
Việc đặt ra các quy định cho sự phát triển của công nghệ AI trong mọi lĩnh vực thật sự khó khăn để kiểm soát. Vì vậy, tốc độ phát triển mạnh mẽ của ứng dụng Trí tuệ Nhân tạo thường đi kèm với nghiên cứu bí mật.
Đây là những mối lo ngại chính trong tương lai. Tuy nhiên, hiện tại, con người vẫn đang kiểm soát được công nghệ Trí tuệ Nhân tạo. Thực tế là việc xây dựng công nghệ này đòi hỏi chi phí rất cao và tính linh hoạt thấp. Vì đòi hỏi đầu tư kinh phí lớn khi xử lý một lượng lớn dữ liệu và việc lập trình AI yêu cầu nhiều nguồn lực.
Ngoài ra, khả năng giải thích là một trở ngại trong việc sử dụng AI trong các lĩnh vực hoạt động tuân thủ các quy định nghiêm ngặt. Ví dụ, trong các tổ chức tài chính, khi AI quyết định từ chối cấp tín dụng, việc đưa ra lý do rõ ràng và giải thích cho quyết định đó là khó khăn.
AI được tích hợp vào nhiều công nghệ khác nhau
Tự động hóa: Giúp hệ thống có khả năng xử lý tự động. Ví dụ, việc lập trình robot trong các ngành công nghiệp, cơ khí để thực hiện các nhiệm vụ lặp lại với khối lượng lớn.
Học máy: Nghiên cứu và xây dựng các kỹ thuật cho phép hệ thống tự "học" từ dữ liệu để giải quyết các vấn đề cụ thể. Ví dụ, máy có thể "học" cách phân loại thư điện tử là thư rác hay không và tự động sắp xếp thư vào thư mục tương ứng.
Thị giác máy: Công nghệ này giúp nhận và phân tích thông tin hình ảnh thông qua sử dụng máy ảnh, chuyển đổi sang tín hiệu số và xử lý. Thị giác máy có thể được lập trình để nhìn xuyên tường và ứng dụng trong việc nhận dạng chữ ký, phân tích hình ảnh y tế.
Xử lý ngôn ngữ tự nhiên: Đây là cách xử lý ngôn ngữ của con người bằng một chương trình máy tính. Ví dụ nổi tiếng nhất là phát hiện thư rác, xem xét dòng tiêu đề và nội dung email để quyết định xem đó có phải là thư rác hay không. Nhiệm vụ của xử lý ngôn ngữ tự nhiên bao gồm dịch văn bản, phân tích cảm xúc và nhận dạng giọng nói.
Robot: Thường được sử dụng để thực hiện các nhiệm vụ khó khăn của con người. Chúng được sử dụng trong dây chuyền lắp ráp sản xuất ô tô hoặc bởi NASA để di chuyển các vật thể lớn trong không gian.
Xe tự lái: Sử dụng kết hợp khả năng nhìn của máy tính, nhận dạng hình ảnh và học sâu để phát triển kỹ năng tự động lái xe trong làn đường nhất định và tránh các vật cản bất ngờ, như người đi bộ.
Ứng dụng của AI trong cuộc sống hiện tại và tương lai
- Trong ngành vận tải
Trí tuệ nhân tạo được ứng dụng trên các phương tiện vận tải tự lái, đặc biệt là ô tô. Ứng dụng này đóng góp vào việc tạo ra lợi ích kinh tế cao hơn thông qua việc giảm chi phí và hạn chế tai nạn đe dọa tính mạng.
Vào năm 2016, công ty phát triển xe tự lái Otto thuộc Uber đã thành công vận chuyển 50.000 lon bia Budweiser bằng xe tự lái trên một quãng đường dài 193 km. Theo dự đoán của công ty tư vấn công nghệ thông tin Gartner, trong tương lai, các xe có thể kết nối với nhau thông qua Wifi để cung cấp các lộ trình vận tải tối ưu nhất.
- Trong sản xuất
Trí tuệ nhân tạo được áp dụng để xây dựng quy trình sản xuất tối ưu hơn. Công nghệ AI có khả năng phân tích cao, làm cơ sở để ra quyết định trong quá trình sản xuất.
- Trong lĩnh vực y tế
Ứng dụng đáng chú ý của trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực y tế là sử dụng máy bay không người lái trong các trường hợp cứu hộ khẩn cấp. Máy bay không người lái có tốc độ nhanh hơn các phương tiện đặc chủng lên đến 40% và rất thích hợp để sử dụng trong những vùng địa hình nguy hiểm.
- Trong giáo dục
Sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo đã tạo ra những thay đổi lớn trong lĩnh vực giáo dục. Các hoạt động giáo dục như chấm điểm và dạy kèm học sinh có thể được tự động hóa thông qua công nghệ AI. Nhiều trò chơi và phần mềm giáo dục đã ra đời để đáp ứng nhu cầu cụ thể của từng học sinh, giúp họ cải thiện quá trình học tập theo tốc độ riêng của mình.
Trí tuệ nhân tạo cũng có thể chỉ ra các vấn đề mà các khóa học cần cải thiện. Ví dụ, khi phát hiện rằng nhiều học sinh gửi các đáp án sai cho bài tập, hệ thống sẽ thông báo cho giáo viên và gửi thông điệp đến học sinh để điều chỉnh đáp án phù hợp. Công nghệ AI còn có khả năng theo dõi tiến bộ của học sinh và thông báo cho giáo viên khi phát hiện vấn đề trong kết quả học tập của học sinh.
Ngoài ra, sinh viên cũng có thể học từ bất kỳ đâu trên thế giới thông qua việc sử dụng phần mềm hỗ trợ trí tuệ nhân tạo. Công nghệ AI cũng cung cấp dữ liệu để sinh viên lựa chọn những khóa học tốt nhất cho mình.
- Trong truyền thông
Đối với lĩnh vực truyền thông, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo đã thay đổi cách tiếp cận khách hàng mục tiêu. Nhờ những ưu điểm của công nghệ AI, các công ty có thể cung cấp quảng cáo vào thời điểm và đến đúng khách hàng tiềm năng, dựa trên việc phân tích đặc điểm dân số, hành vi trực tuyến và nội dung mà khách hàng thường xem trên quảng cáo.
- Trong ngành dịch vụ
Công nghệ AI giúp ngành dịch vụ hoạt động tối ưu hơn và mang đến trải nghiệm mới và tốt hơn cho khách hàng. Thông qua việc thu thập và phân tích dữ liệu, công nghệ AI có thể hiểu thông tin về hành vi sử dụng dịch vụ của khách hàng, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp với nhu cầu của từng khách hàng.
Trí tuệ nhân tạo đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực trong cuộc sống hiện tại và tương lai. Với khả năng phân tích, xử lý thông tin và học tập tự động, AI đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa các quy trình, cung cấp giải pháp thông minh và tạo ra những trải nghiệm tiên tiến cho con người.